Δεν πάει πολύς καιρός που διάβασα ένα άρθρο του Henry Kissinger ο οποίος μίλησε για την μετά-Κορωνοϊό εποχή. Συγκεκριμένα είπε ότι ο κορωνοϊός θα αλλάξει για πάντα την παγκόσμια τάξη.
Με μια πρώτη ανάγνωση σκέφτηκα ότι πάλι μιλάει για την "ανάγκη" της παγκόσμιας διακυβέρνησης και για την νέα τάξη πραγμάτων. Όχι ότι δεν μιλάει. Για αυτό μιλάει και σχεδόν πάντα για αυτό. Όμως η δημοσίευση του φίλου και διδάκτωρα νεότερης Ιστορίας Χαράλαμπου Μηνάογλου με έκανε να το δω υπό άλλο πρίσμα. Μια διάσταση που δεν είχα σκεφτεί. Αρχίζει να φοβάται ο Κίσσινγκερ ότι τα πράγματα δε θα πάνε όπως τα είχαν υπολογίσει και δηλώνει ότι είναι επιτακτική ανάγκη ο κόσμος να μείνει προσυλωμένος στο όραμα της παγκοσμιοποίησης; Να γίνει αυτό που πρέπει να γίνει, όπως τονίζει;
Ένα άλλο που μου έκανε εντύπωση είναι η αναφορά του στην εξισορρόπηση εξουσίας και δικαιοσύνης. Δεν πρέπει λέει να υπάρξει καμία υποχώρηση σε αυτό το ζήτημα αλλά...αυτό το αιώνιο ζήτημα νομιμότητας και εξουσίας δεν μπορεί να επιλυθεί ταυτόχρονα με την προσπάθεια να ξεπεραστεί η πανδημία Covid-19. Τι μας λέει δηλαδή; Ότι για να ξεπεράσουμε τον κορωνοϊό θα πρέπει να χαλάσει αυτή η εξισορρόπηση. Να κάνουμε κάποιες "εκπτώσεις" στην νομιμότητα και να δώσουμε παραπάνω αρμοδιότητες στην εξουσία. Κάτι που άλλωστε είδαμε ήδη να γίνεται.
Παρόλο λοιπόν που η "πανδημία" κατά την άποψή μου αλλά κυρίως την άποψη, κατά πολύ πιο ειδικών όπως ο Δρ.Ιωάννης Ιωαννίδης και άλλων, αποδεικνύεται ένα φιάσκο, η πραγματικότητα δεν παύει να είναι ζοφερή μετά τον εγκλεισμό αλλά και κατά την διάρκεια αυτού. Με ότι γράφω δεν έχω σκοπό να πείσω κάποιους για κάτι. Απλά να τους δωθεί ένα κίνητρο να σκεφτούν και λίγο διαφορετικά. Να δουν τα πράγματα με άλλο μάτι που λέμε.
Θα σας πρότεινα λοιπόν να διαβάσετε το άρθρο του Kissinger πρώτα, το οποίο παραθέτω και σε μετάφραση παρακάτω κι έπειτα να διαβάσετε το σχόλιο του Χαράλαμπου Μηνάογλου πάνω σε αυτό.
Οι ΗΠΑ πρέπει να προστατεύσουν τους πολίτες τους από ασθένειες ενώ παράλληλα πρέπει να ξεκινήσουν το επείγον έργο του σχεδιασμού για μια Νέα Εποχή.
Η σουρεαλιστική ατμόσφαιρα της πανδημίας Covid-19 θυμίζει πώς ένιωσα ως νεαρός άνδρας στο 84ο τμήμα πεζικού κατά τη διάρκεια της μάχης του Bulge. Τώρα, όπως στα τέλη του 1944, υπάρχει η αίσθηση του κινδύνου που ελλοχεύει, που όμως δεν στοχεύει σε συγκεκριμένα άτομα, αλλά χτυπά τυχαία και καταστροφικά Αλλά υπάρχει μια σημαντική διαφορά μεταξύ του τότε κινδύνου και του τωρινού. Η αμερικανική αντοχή τότε ενισχύθηκε από έναν απόλυτο εθνικό σκοπό. Τώρα, σε μια διχασμένη χώρα, είναι απαραίτητη μια αποτελεσματική και διορατική κυβέρνηση για να ξεπεραστούν τα χωρίς προηγούμενο σε μέγεθος και σε παγκόσμιο επίπεδο εμπόδια. Η διατήρηση της δημόσιας εμπιστοσύνης είναι ζωτικής σημασίας για την κοινωνική αλληλεγγύη, τη σχέση των κοινωνιών μεταξύ τους και τη διεθνή ειρήνη και σταθερότητα.
Τα έθνη συνυπάρχουν και ευδοκιμούν με την πεποίθηση ότι οι θεσμοί τους μπορούν να προβλέψουν μια καταστροφή, να συλλάβουν τον αντίκτυπό της και να αποκαταστήσουν τη σταθερότητα. Όταν τελειώσει η πανδημία Covid-19, οι θεσμοί πολλών χωρών θα θεωρηθούν ότι έχουν αποτύχει. Το αν αυτή η εκτίμηση είναι αντικειμενικά δίκαιη δεν έχει σημασία. Η πραγματικότητα είναι ότι ο κόσμος δεν θα είναι ποτέ ο ίδιος μετά τον κορωνοϊό. Το να λογομαχούμε τώρα για το παρελθόν απλά και μόνο δυσκολεύει το να γίνει αυτό που πρέπει να γίνει.
Ο κορωνοϊός έχει χτυπήσει σε πρωτοφανή κλίμακα και με πρωτοφανή αγριότητα. Η εξάπλωσή του είναι εκθετική: τα κρούσματα στις ΗΠΑ διπλασιάζονται κάθε πέμπτη ημέρα. Μέχρι τη στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο, δεν υπάρχει θεραπεία. Οι ιατρικές προμήθειες δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση των διευρυνόμενων κυμάτων κρουσμάτων. Οι μονάδες εντατικής θεραπείας βρίσκονται στα όρια τους κι ίσως να έχουν κι αυτά ξεπεραστεί. Τα τεστ είναι ανεπαρκή σε ότι αφορά τον εντοπισμό της έκτασης της μόλυνσης, πολύ λιγότερο επαρκή για την αντιστροφή της εξάπλωσής της. Ένα πετυχημένο εμβόλιο μπορεί να είναι και 12 έως 18 μήνες μακριά.
Η αμερικανική διοίκηση έκανε μια σταθερή δουλειά για την αποφυγή μιας άμεσης καταστροφής. Η τελική δοκιμή θα είναι αν η εξάπλωση του ιού μπορεί να σταματήσει και στη συνέχεια να αντιστραφεί με τέτοιο τρόπο και σε τέτοια κλίμακα που να διατηρήσει την εμπιστοσύνη του κόσμου στην ικανότητα των Αμερικανών να κυβερνούν. Η προσπάθεια αντιμετώπισης αυτής της κρίσης, όσο τεράστια και αναγκαία κι αν είναι, δεν πρέπει να προσπεράσει το επείγον έργο της έναρξης μιας παράλληλης επιχείρησης για τη μετάβαση στην, μετά τον κορωνοϊό, εποχή.Οι ηγέτες αντιμετωπίζουν την κρίση σε μεγάλο βαθμό σε εθνικό επίπεδο, αλλά τα αποτελέσματα του ιού τα οποία διαλύουν τον κοινωνικό ιστό δεν γνωρίζουν σύνορα. Και μπορεί η επίθεση στην ανθρώπινη υγεία να είναι προσωρινή όπως ελπίζουμε, η πολιτική και οικονομική αναταραχή όμως που προκάλεσε μπορεί να διαρκέσει για γενιές. Καμία χώρα, ούτε καν οι ΗΠΑ, δεν μπορεί να ξεπεράσει τον ιό σε μια αμιγώς εθνική προσπάθεια. Η αντιμετώπιση της παρούσας ανάγκης πρέπει τελικά να συνδυαστεί με ένα παγκόσμιο συνεργατικό όραμα και πρόγραμμα. Εάν δεν μπορούμε να κάνουμε και τα δύο μαζί, θα αντιμετωπίσουμε το χειρότερο.
Αντλώντας διδάγματα από την ανάπτυξη του σχεδίου Marshall και του project του Μανχάταν, οι ΗΠΑ υποχρεούνται να καταβάλουν μεγάλη προσπάθεια σε τρεις τομείς. Πρώτον, στην ενίσχυση της παγκόσμιας ανθεκτικότητας σε μολυσματικές ασθένειες. Οι θρίαμβοι της ιατρικής επιστήμης, όπως το εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας και η εξάλειψη της ευλογιάς, ή το διαφαινόμενο στατιστικό-τεχνικό θαύμα της ιατρικής διάγνωσης μέσω της τεχνητής νοημοσύνης, μας έφεραν σε έναν επικίνδυνο εφησυχασμό. Πρέπει να αναπτύξουμε νέες τεχνικές και τεχνολογίες για τον έλεγχο των λοιμώξεων και ανάλογα για τα εμβόλια σε μεγάλους πληθυσμούς. Οι πόλεις, οι πολιτείες και οι περιφέρειες πρέπει να προετοιμάζονται με συνέπεια για να προστατεύσουν τους ανθρώπους τους από πανδημίες μέσω της αποθήκευσης, του συνεργατικού σχεδιασμού και της εξερεύνησης στα σύνορα της επιστήμης.
Δεύτερον, στην προσπάθεια να θεραπευτούν οι πληγές στην παγκόσμια οικονομία. Οι παγκόσμιοι ηγέτες έχουν πάρει σημαντικά μαθήματα από την οικονομική κρίση του 2008. Η τρέχουσα οικονομική κρίση είναι πιο περίπλοκη: Η συρρίκνωση που εξαπέλυσε ο κορωνοϊός είναι, στην ταχύτητά της και σε παγκόσμια κλίμακα, κάτι πρωτόγνωρο στην ιστορία. Και τα απαραίτητα μέτρα δημόσιας υγείας, όπως η κοινωνική απόσταση και το κλείσιμο σχολείων και επιχειρήσεων, συμβάλλουν στην πληγή της οικονομίας. Τα προγράμματα πρέπει επίσης να επιδιώκουν να βελτιώσουν τις επιπτώσεις του επικείμενου χάους στους πιο ευάλωτους πληθυσμούς του κόσμου.
Τρίτον, διαφύλαξη των αρχών της φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης. Ο ιδρυτικός μύθος της σύγχρονης κυβέρνησης είναι μια περιτειχισμένη πόλη που προστατεύεται από ισχυρούς ηγεμόνες, μερικές φορές δεσποτικούς, άλλες φορές καλοπροαίρετους, αλλά πάντα αρκετά ισχυρούς για να προστατεύουν τους ανθρώπους τους από έναν εξωτερικό εχθρό. Οι στοχαστές του Διαφωτισμού επαναδιατύπωσαν αυτήν την ιδέα, υποστηρίζοντας ότι ο σκοπός του νόμιμου κράτους είναι να καλύψει τις θεμελιώδεις ανάγκες των ανθρώπων: ασφάλεια, τάξη, οικονομική ευημερία και δικαιοσύνη. Τα άτομα μεμονωμένα δεν μπορούν να εξασφαλίσουν αυτά τα πράγματα για το εαυτό τους. Η πανδημία προκάλεσε έναν αναχρονισμό, μια αναβίωση της περιτειχισμένης πόλης σε μια εποχή που η ευημερία εξαρτάται από το παγκόσμιο εμπόριο και την μετακίνηση των ανθρώπων.
Οι παγκόσμιες δημοκρατίες πρέπει να υπερασπιστούν και να διατηρήσουν τις αξίες του Διαφωτισμού. Μια υποχώρηση στο παγκόσμιο στερέωμα σε ότι αφορά την εξισορρόπηση εξουσίας και νομιμότητας θα προκαλέσει την αποσύνθεση του κοινωνικού ιστού τόσο τοπικά όσο και διεθνώς. Ωστόσο, αυτό το αιώνιο ζήτημα νομιμότητας και εξουσίας δεν μπορεί να επιλυθεί ταυτόχρονα με την προσπάθεια να ξεπεραστεί η πανδημία Covid-19. Ο περιορισμός είναι απαραίτητος σε όλες τις πλευρές - τόσο στην εγχώρια πολιτική όσο και στη διεθνή διπλωματία. Πρέπει να καθοριστούν προτεραιότητες.
Προχωρήσαμε από τη Μάχη του Bulge σε έναν κόσμο αυξανόμενης ευημερίας και μιας ενισχυμένης ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Τώρα, ζούμε μια επική περίοδο. Η ιστορική πρόκληση για τους ηγέτες είναι να διαχειριστούν την κρίση ενώ την ίδια ώρα χτίζουν το μέλλον. Η αποτυχία θα μπορούσε να βάλει φωτιά στον κόσμο.
Ο κ. Κίσινγκερ υπηρέτησε ως υφυπουργός και σύμβουλος εθνικής ασφάλειας στις διοικήσεις Nixon και Ford.
